ZAMANDA YOLCULUK: M.S. 6.-10. YÜZYIL



Bu bölümde, yine dolu dolu bir yazı hazırlamak adına 6 ve 10. yüzyılların dahil olduğu zaman aralığını inceledim. Aslında söz konusu süreçte oldukça fazla önemli olay ve bilim gelişmeleri kaydedilmiş olup, kaynakların bir çoğunun tutarsız oluşundan, ince eleyip sık dokumam neticesinde ancak 9 maddelik bir yazı hazırladım. Bu dönemdeki en önemli olaylar ve gelişmeler aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

1.Göktürkler

Göktürkler güçlü ve geniş yayılım gösteren Avarlar’a son vererek yerlerine geçtiler. Tarihte Türk adını kullanan Göktürkler, Türk tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. Devletin kurucusu Bumin Kağan’dır. Göktürkler, Gök Tanrı (Tengri) inanışına sahiplerdi. Göktürk Kağanlığı 552-745 yılları arasında varlığını sürdürdü. Göktürklere ait en önemli anıt Orhun Abideleri olup, söz konusu anıtlar gerek Türk tarihine gerekse Asya tarihine ışık tutmuştur.

2. Hz. Muhammed ve İslamiyet'in Doğuşu

Hz. Muhammed, Müslümanlıkta son peygamber kabul edilen önderdir. Doğumu Miladi takvime göre 571 yılına denk gelmekte olup, Mekke doğumludur. Çobanlık ve ticaret ile yaşamını idame ettirmiş. 25 yaşında Hz. Hatice ile evlenmiş. 610 yılında Hira Dağında bir mağarada ilk vahyin inmesiyle Peygamber olmuş ve İslam dinini yaymaya başlamış. Sonrasında Kuran-ı Kerim kitap haline getirilmiş ve İslamiyet’in yayılışı hızlanmıştır. 632 yılında Hz. Muhammed vefat etmiştir.
4.Hidroklorik asit

Hidroklorik asit, ilk defa M.S. 800'lerde Cabir bin Hayyan adlı Arap simyacı tarafından, sofra tuzunun sülfürik asit ("vitriol") ile karıştırılmasıyla elde edildi. Hayyan, keşfettiklerini derleyerek daha sonraları 20 farklı kitapta topladı.

5. Elmas Sutra

“İlüzyonları Kesen Elmas Bilgeliğinin Mükemmelleştirilmesi Sutrası” Zihinsel takıntılara bağlanıp kalmaktan kaçınmanın yöntemlerini öğretir.  Mogao mağaralarında Dunhuang el yazmaları arasında bulunmuş bir Elmas Sutra kopyası 868 tarihine aittir; ve bugün bilinen en eski kalıp baskı kitaptır. Yaklaşık kırk dakikada okunabilmesinden dolayı, Elmas sutra genellikle Budist manastırlarda ezberlenip okunmaktadır. Bugün British Library'de bulunan tahta kalıp matbaa tekniğiyle basılmış Elmas Sutra kopyası, matbaa ile basılmış ilk örnek olmamasına rağmen, günümüze ulaşan en eski örnektir. Kopya 16 feet uzunluğunda bir rulodur.

6. Med-Cezir Olaylarının Keşfi (Gel-git)


Cafer Bin Muhammed El-Belhi, diğer adıyla Ebu Ma’şer 785’e doğru Horasan’ın Belh şehrinde doğdu. Ebu Ma’şer’i ilim dünyasına tanıtan keşfi, med ve cezir (gel-git) olayları hususundaki açıklamalarıdır. Bu konudaki ilk ilmi araştırmalar O’na aittir.

7. İlk Katarakt Ameliyatı

Dünyada bilinen ilk Katarakt ameliyatını, asıl ismi Ebu'l-Kasım Ammâr b. Ali el-Mevsılî (vefatı H. 400 / M.1010) olan ve islâm tarihinde kısaca Ammâr, batıda ise "Canamusalı" olarak tanınan Müslüman tıp âlimi yapmıştır.

8. Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan er-Rekki es-Sabi el-Battani (859-929)

Battani, devrinin en önemli astronom ve matematikçilerinden biridir. Rakka'da özel bir gözlemevi kurmuş ve burada 887-918 tarihleri arasında son derece önemli gözlemler yapmıştır. Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini gözlemlemiş, yörüngelerini doğru bir biçimde belirlemeye çalışmıştır. Güneş ve Ay tutulmaları ile ilgilenmiş, mevsimlerin süresini büyük bir doğrulukla hesaplamıştır. Ayrıca, ekliptiğin eğimini de dakik olarak belirlemeyi başarmıştır.

Battani’den bahsetmemin en önemli sebebi ise, yıllardır başımızın tatlı belası olan trigonometri (sinüs, kosinüs, tanjant, kotanjant, sekant ve kosekant) terimlerini ilk kullanan bilgin olmasıdır.


Battani, eserleri Orta Çağ batı dünyasında eserleri Latince’ye çevrilen ilk Müslüman bilim adamı oldu.

9. İlk Mekanik Saat

X. yüzyıla kadar zamanı bilmenin en pratik yolu, su saatiydi. Suyun sürekli akıtılması esasına dayanan bu araç, zamanla süs kaygısıyla yerleştirilen birtakım mekanizmalarla karmaşık bir hal almıştı. Bunun en tipik örneğinin, 807 yılında Harun Resifin Charlemagne’a (Şarlman) armağan ettiği “saat” olduğu kesindir. Sürekli akan suyun belirli düzeylere gelmesi sonucunda her saat başı bir kapakçık açılmakta ve oradan dökülen bilyeler bir zilin üstüne düşmekteydi. On iki tane olan bu kapacıkların açılıp kapanmalarını birtakım zemberek ve yaylarla hareket edebilen “otomat”lar sağlamaktaydı.

Kaynaklar:
-https://tr.wikipedia.org
-https://bilgicik.com
-https://gelisenbeyin.net
-https://mailce.com
-https://bilgiustam.com
-https://dunyadinleri.com
-KISAKÜREK, E., KISAKÜREK A., Bizimkiler Anadolu Merkezli Dünya Tarihi 5 ve 6. Kitap, 

3 yorum:

  1. Güzel bir yazi olmus elinize saglik. Sükranca paylasimlarin etkinliginde gördüm blogunuzu. Sevgiler.

    YanıtlaSil
  2. Merhaba blogunuzu takibe aldimm blogumada beklerimm

    YanıtlaSil
  3. blogunuz harika,takipteyim bana da beklerim!
    sevgiler:)

    YanıtlaSil